Avrupa Birliği yolculuğuna çıkan Türkiye’de, “Tüketici Hakları”; temel insan hakkı olarak ele alınıp değerlendirilmelidir.
5 Temmuz 1986’da AB tarafından kabul edilen “Evrensel Tüketici Hakları”, tüketicinin sağlıklı bir ortamda güvenli yaşamasını ve ekonomik çıkarların korunmasını öngörmektedir.
Bu arada, AB düzenlemeleri, tüketicinin eğitimi, bilinçlendirilmesi, çevresel tehlikelerden korunması için gereken önlemlerin alınması ve oluşabilecek zararların tazminine ilişkin yöntemlerin belirlenip uygulanması konusunda, üye devletlere önemli ve öncelikli görevler yüklemektedir.
Diyebiliriz ki; AB yolculuğunda önemli kilometre taşlarından biri de tüketici haklarına ilişkin düzenleme ve uygulamalardır.
Öte yandan tüketicilerin hak ve çıkarlarını korumaları için örgütlenmeleri ve sivil inisiyatif oluşturmaları da, özel bir önem taşımaktadır.
TÜKETİCİ HAKLARI EŞİTTİR İNSAN HAKLARI
Her yaş grubundaki yurttaş, yani “84 milyon” olarak bizler, pek tabiidir ki, tüketici kimliğini taşımaktayız ve tüketici hak ve sorumluluğuna sahip bulunmaktayız. Yaşadığımız çevre koşullarının sağlıklı olmasından, çağdaş ve yaşanabilir bir konuta sahip olmaya, ısınma-aydınlatma ve içecek su bulmadan, ulaşım ve haberleşme gibi temel ihtiyaçların karşılanması hakkı, evrensel ölçekte tüketici hakkı olduğu gibi aynı zamanda en temel insan hakları kapsamında da değerlendirilmektedir.
Bu bağlamda;
- Satışa sunulan her türlü mal ve hizmetin, yaşam ve sağlık açısından tüketiciye zarar vermeyecek kalite ve nitelikte olması,
- Her türlü mal ve hizmetin nitelikli, kaliteli ve uygun fiyattan sunulması, satış sonrası hizmetlerin yeterli, yaygın olması; sözleşmeye, tüketici aleyhine baskı yaratacak haksız hükümlerin konmaması,
- Mal ve hizmet satın alınırken doğru karar vermeye yardımcı olacak bilgilerin edinilmesi, yanlış, yanıltıcı reklam yapılmaması ve tüketici bilincinin geliştirilmesi için eğitim verilmesi,
- Kusurlu malın geri alınması, değiştirilmesi, zararların karşılanması,
- Tüketicilerin örgütlenmesi, ekonomik politikaların oluşum sürecine katılımı, kamu organlarında temsili ve fahri denetim elemanı olmaları,
- Sağlıklı çevrede yaşama ve doğayı koruyacak gelecek kuşaklara miras bırakma gibi haklar temel tüketici hakkı kabul edilmektedir.
Ticaret Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü, tüketici haklarına işlerlik kazandırmak için çalışmaları yürüten, düzenlemeleri yapan kamu kurumudur.
4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun;
- Ayıplı mal ve hizmet, satıştan kaçınma ile sözleşmelerdeki haksız şartlar,
- Taksitli ve kampanyalı satışlar,
- Kapıdan satışlar ile kapıdan satışlarda satıcının yükümlülüğü,
- Tüketici kredisi, kredi kartları,
- Fiyat etiketi, garanti belgesi,
- Tanıtma ve kullanma kılavuzu ile satış sonrası hizmetler,
- Ticari reklam ve ilanlar ile Reklam Kurulu’nun faaliyetleri,
- Mal ve hizmetlerin denetimi ile tüketicilerin eğitilmesi,
- Tüketici Konseyi, Tüketici sorunları Hakem Heyeti, Tüketici Mahkemeleri gibi konuları ayrıntılı bir biçimde düzenlemiştir.
Sonuç olarak: Her biri birer temel insan hakkı olarak nitelendirebileceğimiz tüketici haklarından maalesef tam anlamıyla bilgi sahibi olamadığımız, dolayısıyla da bu temel haklarımızı kullanamadığımız sonucuna vardık. Bu konuda yasa var, uygulayıcı kurumlar var, hatta özel Tüketici Mahkemeleri var. Bunlardan istifade etmiyorsak kabahat bizim…
Ege Postası köşe yazısı link:
https://www.egepostasi.com/tuketici-haklari-makale,113137.html